Thế Lữ: (1907 – 1989), tên khai sinh là Nguyễn Đình Lễ (có tài liệu khác ghi tên ông là Nguyễn Thứ Lễ) là nhà thơ, nhà văn, nhà hoạt động sân khấu Việt Nam. Thế Lữ nổi danh trên văn đàn vào những năm 1930, với những tác phẩm Thơ mới, đặc biệt là bài Nhớ rừng, cùng những tác phẩm văn xuôi, tiêu biểu là tập truyện Vàng và máu (1934). Trở thành thành viên của nhóm Tự Lực văn đoàn kể từ khi mới thành lập (1934), ông hầu hết hoạt động sáng tác văn chương trong thời gian là thành viên của nhóm, đồng thời cũng đảm nhận vai trò một nhà báo, nhà phê bình, biên tập viên mẫn cán của các tờ báo Phong hóa và Ngày nay.

Nhớ rừng

(Lời con hổ ở vườn Bách thú) Tặng Nguyễn Tường Tam

Gậm một khối căm hờn trong cũi sắt, Ta nằm dài, trông ngày tháng dần qua. Khinh lũ người kia ngạo mạn, ngẩn ngơ, Giương mắt bé diễu oai linh rừng thẳm, Nay sa cơ, bị nhục nhằn tù hãm, Để làm trò lạ mắt, thứ đồ chơi. Chịu ngang bầy cùng bọn gấu dở hơi, Với cặp báo chuồng bên vô tư lự.

Ta sống mãi trong tình thương nỗi nhớ, Thủa tung hoành hống hách những ngày xưa. Nhớ cảnh sơn lâm, bóng cả, cây già, Với tiếng gió gào ngàn, với giọng nguồn hét núi, Với khi thét khúc trường ca dữ dội, Ta bước chân lên, dõng dạc, đường hoàng, Lượn tấm thân như sóng cuộn nhịp nhàng, Vờn bóng âm thầm, lá gai, cỏ sắc. Trong hang tối, mắt thần khi đã quắc, Là khiến cho mọi vật đều im hơi. Ta biết ta chúa tể của muôn loài, Giữa chốn thảo hoa không tên, không tuổi.

Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối, Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan? Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn, Ta lặng ngắm giang san ta đổi mới? Đâu những bình minh cây xanh nắng gội, Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng? Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng. Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt, Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật? - Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu?

Nay ta ôm niềm uất hận ngàn thâu, Ghét những cảnh không đời nào thay đổi, Những cảnh sửa sang, tầm thường, giả dối: Hoa chăm, cỏ xén, lối phẳng, cây trồng; Dải nước đen giả suối, chẳng thông dòng Len dưới nách những mô gò thấp kém; Dăm vừng lá hiền lành, không bí hiểm, Cũng học đòi bắt chước vẻ hoang vu Của chốn ngàn năm cao cả, âm u.

Hỡi oai linh, cảnh nước non hùng vĩ! Là nơi giống hùm thiêng ta ngự trị. Nơi thênh thang ta vùng vẫy ngày xưa, Nơi ta không còn được thấy bao giờ! Có biết chăng trong những ngày ngao ngán, Ta đương theo giấc mộng ngàn to lớn Để hồn ta phảng phất được gần ngươi, - Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi!

1936

Tiếng gọi bên sông

(Lời chinh phu) Tặng Khái Hưng

Ta là một khách chinh phu, Dấn bước truân chuyên khắp hải hồ. Mũ lợt bốn bề sương nắng gội, Phong trần quen biết mặt âu lo.

Vất vả bao từng, chi xá kể? Gian lao như lửa rèn tâm chí, Bấy lâu non nước mải xông pha, Chưa chút dừng chân, chưa lúc nghỉ.

Trong thủa sinh bình, đôi mắt ta Không hề cho đẫm lệ bao giờ; Cười phen thất bại, khinh nguy hiểm, Nện gót vang đường nhịp khúc ca.

Đang độ nam nhi vui trẻ hoài: Sầu tư bi thiết, gác trên bên tai, Trái tim chỉ rộn khi căm tức, Ghét lũ vô thần, giận nỗi đời.

Trong khi lật đật rẻo sông Mê, Trận gió heo may đuổi nhạn về. Bụi cuốn đường xa, chinh khách mỏi. Bỗng nghe tiếng hát vẳng bên kia.

Tiếng hát trong như nước ngọc tuyền, Êm như hơi gió thoảng cung tiên, Cao như thông vút, buồn như liễu: Nước lặng, mây ngừng, ta đứng yên.

Chinh phu trong dạ nhường tê tái, Quay gót ta buồn trông trở lại, Đường vẫn còn xa, còn phải đi, Song le tiếng hát bên sông gọi:

“Đi đâu vội bấy hỡi ai ơi! Mà để cho nhau luống ngậm ngùi? Em trẻ, em son, em lại đẹp. Sang đây chung hát khúc ca vui!

Hỡi khách! Sang đây với bạn tình. Vui đi! Đời người mấy xuân xanh? Ưu tư chi để sầu mây nước, Kìa cánh hoa đua rỡn trước cành.”

Tiếng ái ân kia réo rắt hoài, Mà lời mây nước giục bên tai. Đau lòng rứt mối tơ vương vấn, Nước mắt đầu tiên lã chã rơi.

Vì chưng ta cũng biết yêu đương, Mà cuộc tình duyên gặp giữa đường. Trong lúc non sông mờ cát bụi Phải đâu là hội kết uyên ương?

Âm thầm từ giã cô thôn nữ, Cô đứng bên sông không hát nữa, Lòng ta thổn thức còn đê mê Nhịp với lòng ai nhường than thở?

Âm thầm ta lại bảo cô rằng: “Mặt đất mênh mang biết mấy chừng, Em có yêu ta thì gắng đợi, Đem lòng mà gửi lên cung trăng.

Ở chốn đường khơi ta nhớ em. Thì lòng ta sẽ hoá ra chim Bay lên lưu luyến bên cung nguyệt Sẽ ngỏ cho nhau thấu nỗi niềm.”

Ta đi theo đuổi bước tương lai. Để lại bên sông kẻ ngậm ngùi. Chí nặng bốn phương trời nước rộng, Từ nay thêm bận nỗi thương ai.